Reconstructie van de Aleph
De Aleph is een kort verhaal van de Argentijnse schrijver Jorges Luis Borges. In dit verhaal ontdekt de hoofdpersoon in de kelder van een kennis een heel bijzonder verschijnsel. Dit is de Aleph: een punt in de ruimte waarin alles samenkomt. Ieder die het aanschouwt kan alles zien in het heelal, gelijktijdig vanuit ieder gezichtspunt, zonder vervorming, overlapping, of verwarring.
In de zomer van 2015 heb ik deelgenomen aan de expositie Symposion in Gorinchem. Daarvoor ontwikkelde ik de installatie Ik zag, gebaseerd op een fragment uit dit verhaal. Het werk is gemaakt op locatie, in de kelder van het Oude Tolhuis in Gorinchem.
Het werk bestaat uit een houtskool tekening en een geluidscollage. De tekening heb ik rechtstreeks aangebracht op het gewelf van de kelder, en is laag voor laag opgebouwd uit tekst. Wanneer je door de ruimte beweegt, kun je vanuit een bepaald punt woorden onderscheiden, die weer verdwijnen wanneer je weer verder loopt. Er ontstaat een soort tussenvorm tussen woord en beeld.
De geluidscollage is gebaseerd op hetzelfde fragment. Het fragment is één lange zin, waarin gezegd wordt wat de hoofdpersoon van het verhaal allemaal ziet wanneer hij de Aleph aanschouwt. Steeds komen de woorden “ik zag” er in terug. Dit zorgt voor een bepaalde cadans in de tekst. Ook het geluidsfragment is opgebouwd uit lagen, waardoor je er als beschouwer steeds flarden van opvangt.
Wat ik met dit werk wil verbeelden is het onvermogen om je een voorstelling te kunnen maken van wat Borges beschrijft. De Aleph is alleen op te roepen met poëtische middelen.